Zmieniony program w KE: Bezpieczeństwo i obronność, mieszkalnictwo, zasoby wodne

Możliwe nowe obszary wsparcia w FEPZ

– Poprzez wprowadzenie nowych obszarów nie tylko odpowiadamy na zaproszenie Komisji Europejskiej, by rozszerzyć paletę działań finansowanych z polityki spójności UE. Nawet jeśli nie oznacza to per saldo wyższego budżetu naszego programu, to dzięki zmianom z europejskich pieniędzy zrobimy jeszcze lepszy użytek – podkreśla Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.

Pomorze Zachodnie skutecznie reaguje na nowe wyzwania stojące przed regionem i całą UE. Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego przekazał do Brukseli 17 grudnia zmiany w programie Fundusze Europejskie dla Pomorza Zachodniego 2021-2027. Ujęto w nim nowe priorytety: od obronności i gotowości cywilnej, przez zrównoważone mieszkalnictwo na terenach popegeerowskich, po lepsze zarządzanie zasobami wodnymi. Dzięki dotrzymaniu kluczowego terminu zgłoszenia zmian, region zapewni także lepsze warunki realizacji programu. Możliwe będzie nawet pozyskanie do 100% dofinansowania.

Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego oficjalnie przekazał 17 grudnia 2025 r. do Komisji Europejskiej pakiet zmian w FEPZ. Jest to odpowiedź na wprowadzone na poziomie UE we wrześniu br. nowe przepisy, które mimo że nie zapewniają dodatkowych środków do programów perspektywy 2021-2027, to jednak pozwalają przekierować fundusze m.in. na pilne potrzeby związane z bezpieczeństwem i gotowością cywilną.

Wysłanie dokumentów to finał pierwszego, najtrudniejszego etapu prac, obejmującego w szczególności przygotowanie nowych zapisów, przeprowadzenie konsultacji społecznych, uzgodnienie dokumentu z Ministrem Funduszy i Polityki Regionalnej oraz robocze negocjacje z przedstawicielami Komisji Europejskiej.

– Poprzez wprowadzenie do programu Fundusze Europejskie dla Pomorza Zachodniego nowych obszarów nie tylko odpowiadamy na zaproszenie Komisji Europejskiej, by rozszerzyć paletę działań finansowanych z polityki spójności UE. Nawet jeśli nie oznacza to per saldo wyższego budżetu naszego programu, to dzięki zmianom z europejskich pieniędzy zrobimy jeszcze lepszy użytek – zainwestujemy je w wielowymiarową odporność i bezpieczeństwo naszego regionu.

Olgierd Geblewicz, Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego

Nowe priorytety – na co zostaną przeznaczone środki?

Wynegocjowane zmiany znacznie poszerzają katalog inwestycji możliwych do realizacji na Pomorzu Zachodnim. Poza dotychczas obecnymi w FEPZ obszarami wsparcia, środki trafią na:

1. Bezpieczeństwo i obronność:

Wsparcie przedsiębiorców w rozwoju technologii podwójnego zastosowania (dual-use),
Inwestycje w infrastrukturę ewakuacyjną, schrony i wzmocnienie służb ratunkowych,
Edukacja mieszkańców w zakresie zachowania w sytuacjach zagrożenia.

2. Mieszkalnictwo:

Wsparcie zrównoważonego, dostępnego mieszkalnictwa na obszarach popegeerowskich.

3. Zasoby wodne:

Działania związane z zabezpieczeniem dostępu do wody słodkiej oraz zwiększające odporność regionu na deficyty wody i susze.

Co dodatkowo zyskujemy?

Warunkiem skorzystania z nadzwyczajnych zachęt, zaoferowanych przez Komisję Europejską w zamian za przeznaczenie środków na nowe priorytety, było przesłanie zmienionego programu do Komisji Europejskiej najpóźniej do 31 grudnia 2025 r. Dzięki sprawnej pracy służb Urzędu Marszałkowskiego i dotrzymaniu tego terminu przez Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego, Pomorze Zachodnie uruchomiło mechanizm, który docelowo zapewni:

Większe bezpieczeństwo inwestycyjne (perspektywa 2030): Nowe przepisy pozwalają na wydłużenie terminu kwalifikowalności wydatków dla całego programu aż do 31 grudnia 2030 roku, czyli o rok dłużej względem obowiązujących dotychczas ram czasowych. To szczególnie istotne przy realizacji bardziej skomplikowanych projektów infrastrukturalnych.
Realne korzyści dla beneficjentów – nawet do 100% dofinansowania: Realizujący projekty w nowych priorytetach skorzystają z możliwości wyższego poziomu unijnego współfinansowania. Dzięki nowym regulacjom wkład środków UE do projektów wyniesie aż 95% (wzrost o 10 punktów procentowych względem standardowych zasad). W praktyce w części z projektów, dzięki uwzględnieniu dodatkowych środków z budżetu państwa, przypisanych do FEPZ (np. w ramach mechanizmu Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność – RLKS), beneficjenci będą mogli sfinansować swoje przedsięwzięcia w 100% ze środków publicznych, nie angażując wkładu własnego.
Dodatkowe zabezpieczenie przed utratą środków UE: Uruchomione zostaną dodatkowe zaliczki z budżetu UE na poczet realizacji FEPZ:
- zaliczka w wysokości 20% wartości alokacji przeznaczonej w FEPZ na nowe priorytety Komisji Europejskiej,
- zaliczka w wysokości 1,5% wartości alokacji FEPZ.
  Zostaną one automatycznie zaliczone na poczet rozliczeń z Komisją Europejską, wspierając tempo realizacji FEPZ i wykonania przez region zobowiązań.

Co dalej?

Finał formalnego procesu zatwierdzania programu przez Komisję Europejską przewidziany jest na przełom pierwszego i drugiego kwartału 2026 roku. Jednak w czasie potrzebnym na wydanie decyzji przez Komisję Europejską, równolegle prowadzone będą prace w ramach Urzędu Marszałkowskiego związane z przygotowaniem przyszłych naborów wniosków o dofinansowanie, po to, by jak najszybciej – po zatwierdzeniu programu – udostępnić wsparcie w ramach nowych obszarów.